serajevo

de moordaanslag op Franz Ferdinand en zijn gemalin Sophie Chotek

Bij een wandeling door de binnenstad van Serajevo in de zomer van 1968 kwamen we min of meer bij toeval op deze locatie: achter de dame een in de muur gemetseld plaquette en voor haar de voetstappen van de aanslagpleger. Hier vond de moordaanslag plaats. De in het cement gedrukte voetstappen zijn nu weer verdwenen. Hieronder de tekst van de plaquette.

boven de situatie toen: De stoet met de auto waarin de troonopvolger en zijn gemalin kwam aanvankelijk van links aanrijden direct na de bomaanslag waarbij een handgranaat werd gegooid, men reed langs dit kruispunt bij de latijnse brug naar het stadhuis. Gavrilo Princip kreeg toen geen kans zijn moordaanslag te plegen, de auto reed te snel. Na enige tijd kwam de stoet auto's terug, de auto kwam toen van rechts aanrijden en ging rechtsaf het straatje in, de toenmalige Franz Jozef straat, dat was niet de bedoeling, de chauffeur moest stoppen om weer achteruit te rijden. Op dat moment kwam Princip uit de toen daar gevestigde eetgelegenheid en loste zijn schoten.

Onder: de huidige situatie, ook t.o.v. ons bezoek in 1968 is er veel veranderd, met name is er dus nu een museum gekomen, waar dus eerst de bewuste eetgelegenheid was.

 Er heeft zich na die tijd nog heel wat afgespeeld hier in Serajevo. Destijds was het onder Tito rustig en niemand kon weten wat er zou gebeuren bij het overlijden van deze man. Er volgde een burgeroorlog met een maanden durende belegering van deze stad in de jaren 90.

Waarom men de voetstappen van de aanslagpleger Princip heeft verwijderd is niet duidelijk; aanvankelijk heeft de aanslag voor de Serviërs wel een doel bereikt nl een groot Servisch rijk, het na 1918 ontstane Joegoslavië. Mogelijk waren die voetstappen toch een heimelijke verering voor Princip. Deze verering bestaat uiteraard nu in Bosnië absoluut niet meer, dit zou mogelijk een reden kunnen zijn geweest dat ze werden verwijderd maar door wie is onbekend.  Serajevo is nu weer vrij van Servië en misschien is dat wel de redenen dat de voetstappen weer zijn verwijderd. Desalniettem werd er voor deze man in 1914 een standbeeld opgericht

 Over het ontstaan van wereldoorlog 1: luister naar wat Maarten Van Rossem hierover te zeggen  en hier zijn deel 2    

Serajevo was de hoofdstad van Bosnië Herzegovina, vanaf 1878 een protectoraat van de Oostenrijkse Hongaarse dubbelmonarchie. Het werd in 1908 volledig geannexeerd door dit rijk. Keizer Wilhelm II van Duitsland dreigde met een oorlog indien een bepaald land zou protesteren. Hij was dus min of meer medeplichtig aan deze illegale annexatie.

De Oostenrijkse Hongaarse dubbelmonarchie was slechts een soort persoonlijke unie: de keizer van Oostenrijk was tevens koning van Hongarije. Het gemeenschappelijke deel was het leger en vloot, de diplomatieke dienst en de financiën die daarmee samengingen.

Wie was Franz Ferdinand: aan het Weense hof nogal omstreden, hij had meer vijanden dan vrienden. Zijn dood werd meer met (ingehouden) vreugde begroet dan met treurnis. Hij kon bokkig zijn, met vleierij moest je bij hem niet aankomen. Misschien niet zo gek bij alle vernederingen die hij moest ondergaan met zijn huwelijk.

Vaak ziek geweest. Wist alles van tuinieren en het plantenrijk, kocht veel antiek, was een uitstekend vader en echtgenoot. Was een gerenommeerd jager met een scherp oog en vaste hand. Hij had zeker bepaalde ideen over het toekomstige keizerrijk, niet meer “dual” maar hij zag meer in een federatieve staatsvorm naar nationaliteiten.  Zag met verdriet de verwijdering van Rusland als gevolg van de Servische kwestie. Hij was daarom ook niet zo voor om deze zaak op de spits te drijven, wat dit betreft hadden de aanslagplegers de verkeerde persoon vermoord. (uit de memoires van graaf Ottokar Czernin, diplomaat, ambassadeur in Roemenië tot 1916 en later minister van buitenlandse in de Oostenrijks Hongaarse dubbel monarchie). Hij had zich tot dan toe steeds tegen een oorlog uitgesproken en mogelijk had hij, bij leven en welzijn, zijn land kunnen behoeden voor een aanval op Servië.

De auto waarin Franz Ferdinand en zijn echtgenote werden vermoord

Maar er is nog iets: vlak voor de Kieler Woche werd in juni 1914 een bezoek gebracht door Wilhelm II samen met Tirpitz, hoofd van de Duitse marine, aan het slot Konopisht, residentie van Frans Ferdinand en Sophie. Er gaan geruchten dat daar werd gesproken over een eventuele Duitse oorlog waarbij directe steun werd gezocht bij de dubbelmonarchie. Frans Ferdinand zou toen in het vooruitzicht worden gesteld van het oprichten van nieuwe koninkrijkjes (Bohemen en Bosnië)  binnen het Groot Duitse Keizerrijk waar zonen van Frans Ferdinand op de troon zouden komen.

Het laatse wat Frans Ferdinand uitbracht na de dodelijke schoten was: "Sophie leef voor onze kinderen", mogelijk had hij dat in gedachten, echter ook Sophie stierf.  Frans Ferdinand heeft altijd met grote toewijding geleefd voor zijn vrouw en kinderen. (Uit Face to face with Kaiserism door James W. Gerard)