dagboeken militairen (geallieerde kant) 1914/1915

Bairnsfather, Bruce: Bullets & Billets

Bruce Bairnsfather, een luitenant, vertrekt in november 1914 naar Frankrijk, Le Havre, is enige tijd daar in de buurt in een basiskamp, per trein naar zijn frontbestemming. Beschrijft de locaties: Nieppe, achter het front, Ploegsteert, en het leven in een loopgraag bij St Yvon. Hij heeft een sectie machine guns onder zich. Bullets en billets: de afwisseling tussen het leven in een loopgraaf (bullets) en om weer bij te komen het ingekwartierd zijn in allerlei onderkomens (billets) vlak achter het front. Kan ook uitstekend tekenen. Veel tekeningen in het boek.

Beschrijft ook aan dit deel van het front de verbroedering met Duitsers op kerstavond en gedurende de kerst dagen. Hiervan ook een tekening.

Is daarne enige tijd aan het front bij Wulvergum, Douve loopgraaf.

Beschrijft het verlof naar Engeland begin 1915.

Bailleul is een soort uitgaansplaats met een badgelegenheid in een gesticht met gestoorden.

Wordt dan ingezet bij Yper, ziet de brandende lakenhal, moet aanvallen bij Wieltje in de 2e slag bij Yper, beschrijft deze gevechten en raakt gewond en is weer terug in Engeland. Het zal dan ongeveer mei 1915 zijn.

Cassels, Joe: The black watch, a record in action, verteld uit herinneringen door scout Joe Cassells, soldaat in een schots regiment: “the black watch”.

Hij is één van de weinigen die uiteindelijk overleefden. Maakt op 13-14 augustus 1914 de overtocht van Southhampton naar Le Havre.

Retrait vanaf Mons, locaties: Boué, Grande Range, Guise, Pinon, Soissons, Coulommiers (aan de Marne), Nesles, slag aan de Marne, met daarna weer optrekken tot de Aisne. Is dan vlak bij Bourg (gevechten in en bij een suikerfabriek), raakt gewond, weer herteld.

Overplaatsing naar het gebied rond Ieper. Hevige gevechten bij La Bassée. Maakt hier kerstavond mee, een jarige soldaat brengt een kerst geschenk naar de Duitsers, komt terug met een fles snaps. Raakt ernstig gewond, komt weer bij in een hospitaal (van tenten) bij Rouen, na enig herstel naar “Blighty”: Le Havre en overtocht naar Southhampton. Vandaar naar een ziekenhuis naar Aberdeen.

Na volledig herstel geëmigreerd naar de USA. (verschenen in 1918)

Dupont, Marcel: In the Field (1914-1915) / The Impressions of an Officer of Light Cavalry

periode: 1914

Geeft weer (in wat hoogdravige stijl) de indrukken van een Franse cavalerist officier, (luitenant). Werd uitgegeven in1916.

28-8-1914: Gaat met zijn paard en ordonans naar het front, zijn regiment was al eerder daar naar toe. Geeft de indrukken van deze treinreis weer.

4-9-1914: Maakt als cavalerist zijn eerste charche mee, deze charche wordt afgebroken. Vond plaats tijdens begin Marne offensieg, in de buurt van Vauchamps Montmirail (ter hoogte en wat westelijk van Cezanne).

5-9-1914: Doet als cavalerist verkenningen in de buurt van Courgivault.

9-9-1914: Gaat terug de Marne over als de Duitsers aan het terug trekken zijn, bij Jaulgonne.

Half september: maakt een mis mee met soldaten in de kerk van Pévy.

3-11-1914: De oorlog is nu een loopgraven oorlog, bevindt zich in Elverdinghe (Vlaanderen), gebied van Steenstraate bij het Ijzerkanaal.

Brengt een nacht door in een klooster (convent) waar 2 nonnen hun bed hebben afgestaan aan 2 officieren.

24-25-12 1914: kerstnacht, horen aan Duitse zijde gezang, er bestaat een soort van wapenstilstand, (geen verbroedering zoals die daar wel in de buuurt zou hebben plaatsgevonden).

French, John, viscount of Ypres: 1914:

Het verhaal van de commandant van het BEF in Frankrijk, aankomst, de gevechten bij Mons en het strategisch terug trekken tot ten zuiden van de Marne.

De persoon krijgt een ander aanzicht als dat uit het verhaal van Barbara Tuchman, zeker als we vergelijken de beschrijving van de bijeenkomst op 26 augustus in St Quentin. Ook geeft French zijn visie op het onderhoud met Kitchener die in zijn militair uniform als minister van oorlog naar Parijs kwam om French te bevelen het steeds maar terug trekken te staken en zich te onderwerpen aan het Franse plan van Joffre.

French wilde zover terug gaan, tussen de Marne en de Seine, tot de troepen min of meer hersteld waren. Ondertussen werd door Joffre het nieuwe 6e Franse leger gevormd dat aan de linker flank van het BEF werd opgesteld voor een aanval in de Duitse flank.

In het hoofdstuk Marne worden de gevechten van de Engelsen in dit gebied met aangeven van de locaties beschreven. Begon op 6 september en rond 9-10 september was de Marne weer bereikt en werd over gestoken. Het Duitse leger was zich toen aan het terug trekken. Er volgen gedetailleerde beschrijvingen van de direct erop volgende slag aan de Aisne (september), de 1e slag bij Yper (oktober/november) en van de uiteindelijke frontlinie ingenomen door de Engelsen.

French moet aan het einde van het jaar in Engeland verslag uit brengen n.a.v. erg verontrustende verhalen. Keurt de "Christmas verbroedering" af, vanwege ook de tegenstander die zich veel minder ridderlijk gedroeg t.o.v. de Boeren in de Zuidafrikaanse oorlog. Groot probleem het munitie tekort, hamert daar bij politici en pers herhaaldelijk op. Volgens French is deze kritiek op de politici de reden van zijn afzetten.

Goffic Le, Charles: Dixmude

(periode: 1914)

Vertelt het verhaal van de Franse mariniers die in België werden ingezet, aanvankelijk in het noorden, werden terug gedreven tot de Ijzer en Dixmuide. Gaat vooral over de gevechten in en rondom Dixmuide.

GLEICHEN, Major-General LORD EDWARD: The Doings of the Fifteenth Infantry Brigade August 1914 to March 1915

periode 1914/1915

De commandant van deze 15e infanteriebrigade beschrijft de handelingen vanaf inscheping te Belfast (Ierland), Le Havre, per trein via Amiens naar Le Cateau en vervolgens naar het oorlogsgebied ten zuiden van Mons.

Locaties waar hij zich als commandant ophoudt: Dour, Bossu, nog niet echt betrokken bij gevechtshandelingen, moet wel terug trekken, Bavay, Le Cateau, hier gedwongen tot verdediging, om de retraite af te dekken, gevechten ten westen van le Cateau: locaties waar gevochten is: Troisvilles, Reumont, chaotische retraite, onderdeel raakt uit elkaar, weinig rust en voeding, via de kaarsrechte D 932, via Estrées uiteindelijk in St Quentin. Krijgt hier pas weer duidelijke orders en brengt zijn verspreide 15e brigade weer bij elkaar.

Retraite gaat verder richting Noyon.(ongeveer 29 augustus). Spreekt French, complimenten van hem, ook van Joffre.

Verder in de hitte naar het zuiden, wat ten oosten van Compiegne, Crepy en Valois, de Duitsers steeds op hun hielen, op 3 september bij Trilbardou over de Marne, Esbly (westelijk van Meaux) . Vanaf 6 september een omgekeerde richting. Geen melding dat de slag aan de Marne is begonnen. Executie van een deserteur. Locaties: Mourou, La Celle (Petit Morin) en op 9 september weer over de Marne bij Saacy. Duitsers op de vlucht. Op 13 september de Aisne over: Saint Marquerite, Missy, later weer terug op de zuidkant.

Begin oktober overplaasing, per trein, Abbeville op 8 oktober. De maand oktober wordt doorgebracht in het gebied ten noorden van het Bassée kanaal: Festubert, Gigenchy waar flinke verliezen werden geleden in mensenlevens. Akelig gebied, veel mud, uiteindelijk eind oktober een week rust maar wordt toch weer snel ingezet in het gebied van Ieper. Mesen is dan weer in Duitse handen. Ieper is dan nog redelijk ongeschonden, alleen het bovenste dak van de Lakenhal was kapot geschoten (5 november). Komt terecht met zijn brigade bij Hooge, hoofdkwartier in het Herenthage chateau. De 1e slag om Ieper is dan gaande. hevige gevechten, veel verliezen. Worden rond 20 november afgelost. Ziet in Ieper dan nog de bijna intacte "clothhall", dag later verwoest. Het vriest in die periode hevig. Krijgen gelegenheid te recupereren, in Lokeren tot 25 november. Zitten daarweer in de trenches een aantal maanden in de buurt van de weg Wulvergem Mesen, bij het riviertje de Douve, met oa uitzicht op Mesen met de kathedraal. Mesen ligt wat verhoogd op een Duitse uitstulping in de frontlinie. geeft de situatie zeer plastisch weer: wegen met cobblestone, begrensd door modder, trenches vol modder, nauwelijks te bewegen. Eigenlijk de beste beschrijving tot nu toe.

Ook in dit frontgebied een verbroedering, initiatief zou zijn uitgegaan van de Duitsers, gaf wel enige problemen, maar je kunt toch niet gaan schieten op ongewapende tegenstanders. Om hen te beletten in je loopgraaf te komen deze Duitse soldaten maar tegemoet gelopen, geschenken, sigaren, uitgewisseld.

De auteur promoveert van brigadier generaal tot generaal majoor en verlaat zijn brigade op 3 maart 1915, gaat via Boulogne naar Londen.

Harvey, Harold: A Soldier's Sketches Under Fire

Boekje met schetsen gemaakt in 1914 en 1915. De tekenaar/auteur is een bekende Engelse schilder die als vrijwilliger dienst nam als private. Hij vertelt bij zijn tekeningen waar ze werden gemaakt met bijzonderheden over hetgeen op die locatie plaatsvond.

Hij beschrijft zijn wat wonderlijke reis naar het front via Malta, daarna vervoerd naar Marseille en vervolgens per trein (veewagens) naar Etaples en vandaar naar het front bij Armentières. In het laatse hoofdstuk is hij in de buurt van Ieper en raakt gewond (gas) tijdens de 2e slag bij Ieper bij St Julien in mei 1915. Hij gaat via veldhospitalen in Bailleul, Boulogne, Rouan terug naar Southamton.

Laurie, Georg Brenton: Letters of Lt.-Col. George Brenton Laurie / (commanding 1st Battn. Royal Irish Rifles) Dated November / 4th, 1914-March 11th, 1915

Brieven geschreven door Lt Kolonel (overste) George Brenton Laurie aam zijn echtgenote Florence Vere-Laurie. Door deze laatste uitgegeven in 1921, opgedragen aan haar 3 kinderen.

Haar echtgenoot sneuvelde op 12 maart 1915 in de slag om Neuve Chapelle.

George Brenton was geboren in Canada, Halifax, Nova Scotio. Ook zijn vader was militair (en op dat moment met zijn gezin gelegerd in Canada). Zijn vader vocht oa ook tijdens deKrim oorlog.

Bij het uitbreken van de oorlog was Georg Brenton komend van India, nog in Aden, in Somalië was het onrustig. Hij kwam daarna naar Engeland, Winchester, vlak bij Southampton. Niet duidelijk of hij in de korte tijd in Engeland zijn vrouw nog zag. De reeks brieven beginnen op 5 november 1914. In deze brieven wordt een beschrijving gegeven van zijn werkzaamheden, de ontberingen, de omstandigheden zonder in te gaan op een nauwkeurige localisatie waar hij zich bevond (militaire censuur) . De plaats Estaires werd een keer genoemd.Was praktisch zeker ergens in Noord Frankrijk. Gaat in februari 1915 naar een tandarts te Merville, in de buurt van La Bassée kanaal. Ook over aantal gesneuvelden kan hij indirect wat zeggen (huisnummer van die en die vermenigvuldigd etc.). Het zijn beschrijvingen van de toestand in de loopgraven, de dug outs, veel modder, gebukt lopen, regelmatig is er weer een gesneuvelde, en de onderkomens om weer bij te komen in de "billets". Boven de brief als locatie; "in trenches"of "in billets". Het marcheren van en naar de loopgraven, een enkele keer in bad (tub). Soms dagen niet kunnen scheren en wassen, steeds maar onder de modder. Vaak verzoek om bepaalde benodigdheden en weer dank als het was ontvangen. Ook niet te veel: een soldaat mocht niet meer dan 35 kg aan "kit" meenemen, een officier als Laurie: 5o kg.

Vraagt ook voor zijn regiment. Krijgen oa patrijzen en fazanten, lucifers,zeep, extra kleding, sokken (steeds koude natte voeten).

Een brief van en naar huis duurt ongeveer 3-4 dagen zolang er een stabiele situatie bestaat. Moet vaak een brief schrijven om de echtgenote van een gesneuvelde in te lichten. Wegen: kinderkopjes (cobbles) met daarnaast modder, niet door te komen. Vaak een bedankje voor plumpudding. Ook in zijn district op kerstavond een soort van verbroedering onder de soldaten, is er wat verlegen mee en telefoneert hoe te handelen. Heeft vaak een "narrow escape". Tussen 4 en 13 januari 1915 is er een onderbreking daar Laurie met verlof was.

Schrijft over geruchten, hoe lang de oorlog nog zou kunnen duren. Heeft het idee dat de Duitsers Fransen in dienst hebben als spion, er zou gebruik gemaakt worden van postduiven om gegevens over locaties door te geven naar de vijand. Heeft het ook over een spion die officier was, vond hem altijd al wat verdacht met zijn spraakgebrek, bleek een Duitser te zijn. Geeft zijn echtgenote instucties over zijn kinderen, berijden van een ezel, ponny. Beschrijft een begrafenis te velde: 3 soorten:

1) op ruime afstand van de vijand: overledene op een stretcher, gewikkeld in zijn deken en nog weer gedrapeerd in een vlag, 2) dichter bij de vijand te worden begraven geen vlag en 3) in de looppgraaf: een gat in de zijkant en daarin wordt de "poor fellow" neeegelegd.

Het kwam ook voor dat bij het graven op eerdere gesneuvelden werd gestuit die destijds hier in alle haast werden begraven. Hoopt op een 2e verlof die voorlopig niet wordt toegestaan. Meldt op 11 maart dat hij naar Neuve Chapelle gaat. Zal meer schrijven als hij wordt gespaard. Zware gevechten in het verschiet.

Dit was het laatste dat geschreven werd (na inname van Neuve Chapelle). Op 12 maart 5.30 uur sneuvelde Georg Brenton bij het leiden van een charge, pistool in de hand, was direct dood als gevolg van een kogel door het hoofd. Gelijktijdig sneuvelde zijn adjudant. Werd in eerste instantie begraven op 50 yard van waar hij viel, op 200 yard afstand van de Duitse loopgraven in Neuve Chpelle.

Daarna worden een aantall brieven weer gegeven, aan zijn echtgenote gericht, van miliairen die hem goed gekend hebben die die zijn sneuvelen van nabij hebben meegemaakt, of hem een dag later hebben begraven.

Macgill, Patrick: The red horizon

Geschreven door een Iers dichter/auteur/literator, tijdens de oorlog ingedeeld bij de London Irish Rifles.

Is een vervolg op zijn boek: "the amateur army" waarin een indruk wordt gegeven hoe de militairen van the new army werden klaargestoomd voor de oorlog in Frankrijk en Vlaanderen.

The red horizon, de vuurlinie, beschrijft zijn indrukken aan het front. Speelt ongeveer in 1915. Veel sfeer beschrijvingen.

Vanuit Southhampton naar Le Havre, een tentenkamp en daarna per trein naar het noorden.

Locaties: La Bassée, het kanaal, de weg La Bassée, Givenchy, Festubert, Vermelles, later is hij in het gebied van Souchez (bij Vimy).

Beeld van het leven van de frontsoldaat, in de trenches, dug out’s, afgewisseld met het leven vlak achter het front als men ergens ingekwartierd (billet) is.

Prachtige sfeer weergaven van het front op de diverse plaatsen.

Stewart, Herbert A: From Mons to Loos

periode: 1914/1915

Dagboek van een bevoorradingsofficier, een majoor Herbert Stewart, verscheen in 1916. Kennelijk was hij ook in het bezit van een fototoestel waarmee enkele situaties in het boek zijn vastgelegd.

Beschrijft zijn inscheping 11 augustus 1914 te Southampton, overtocht naar Le Havre met de "Seven seas" (jaar later getorpedeerd). Is even in Le Havre, dan per trein via Rouan naar het front ten zuiden van Mons. De Britten worden dan nog erg enthousiast ontvangen door de Franse bevolking, later tijdens de retraite is dat over. Houdt zich op in het gebied even ten zuiden van Mons in België. Komen langs het monument van Malplaquet. Het is dan 23 augustus als de slag bij Mons plaats vindt (22-24 augustus).

Lacatieswaar hij was: Jemappes, Cuesmes, Nimy. Daarna begint de retraite van het BEF, Frammerie, 5 mijl ten zuiden van Mons. Beschrijft de problemen om om de bevoorrading via de Supply section te verbinden met zijn onderdeel, heeft vaak moeite om zijn onderdeel weer terug te vinden. Locaties in de retraite: Le Cateau, Caudry, St Quentin (27 augustus), Ham, passage van de Somme, bruggen daarna verwoest om de Duitsers op te houden, Noyon, Genvry, Pentoise, Compiègne (29 augustus), Morsain, Penchard, Meaux, over de Marne bij Esbly, Jossigny, nu vlak ten oosten van Parijs, Crecy, merkt op dat de retraite nu meer zuid oostelijk gaat i.p.v. zuid westelijk, is op 4 september bij Crecy en Tigneaux, Villepayen, en dan stopt de retraite na 13 dagen.

Vanaf 6 september (slag bij de Marne begint) wordt gaat het weer terug richting Marne. De auteur zorgt weer voor bevoorrading waarbij de ladingen van vrachtwagens van de bevoorradingscolonne naar de troepen moet worden gedirigeerd. De slag aan de Marne is bezig: Locaties: Crecy, Chateau de Haute Feuille, waar kort tevoren nog Duitse verkenners hadden gezeten, Mortceuf, Coulommiers, ook hier waren eerder Duitsers geweest, het is 8 september, les Feucheres, bij Nanteuil sur Marne weer over de Marne. Opvallend dat er dan door de Duitsers weinig bruggen zijn vernield, men ziet achtergelaten spullen, gesneuvelde Duitse soldaten, krijgen te maken met krijgsgevangenen, het is duidelijk dat hier bij de Marne de Duitsers zijn verslagen.

Het achtervolgen van het Duitse leger gaat direct door: Chezy, Dammard, Grand Rozoy, (weg richting Soissons), Cuiry-Housse, met dan zicht op de Aisne (12 september in Brenelle). Braine, Chassemy, Vailly, hier een klein bruggenhoofd aan de andere kant van de Aisne waar ook de bevoorrading naar toe moest (onder hevige beschieting). Het Duitse leger heeft zich ingegraven op een voorhands uitgekozen sterk defensieve locatie achter de Aisne op het hier omhoog lopende gebied.

Daarna een periode aan de Aisne ongeveer vanaf 12 september tot begin oktober. Zijn onderdeel, de 3e divisie was ingegraven bij Vailly; locaties: Brenelle, Chassemy en Braine met een hospitaal en vanwaar gewonden werden getransporteerd.

Het is een zeer gevaarlijk gebied, voortdurend bombardementen, veel doden en gesneuvelden. Was ook in Bourg et Comin.

Wordt op 3 oktober overgeplaatst naar een vooralsnog onbekende bestemming, blijkt het gebied rond Neuve Chapelle te zijn: vlak, laag gelegen met veel water, totaal anders als gewend, vlak bij Bethune. De belangrijkste opdracht luidt: de Duitsers beletten de kust te bereiken.

Op 18 oktober stilstand in het front hier, het divisie hoofdkwartier vestigt zich in Neuve Chapelle. Aanvankelijk was deze plaats nog niet Duits, in de loop van oktober werd wat terug getrokken en werd deze locatie Duits, gevechten waarbij de linie maar nauwelijks stand houdt, versterkingen uit India (Lahore divisie).

Is daarna (november) enige tijd in de buurt van Ieper, de Lakenhal is dan nog intact. Zijn divisie is nu gestationeerd in Het Hooge met het chateau, hier loopt nu het front. Voor onderkomen zoekt hij wat in Ieper, leek hem veiliger.

Wordt een week met verlof gestuurd: via Bailleul, Boulogne de oversteek naar Folkestone. Ergert zich in Londen aan gezond uitziende mannen in burger. Maakt aan het front kerstmis door.

Na nieuwjaar een nieuwe staf functie, sitatie achter het front wordt beter, er ontstaan badhuizen, wasserijen, de dug outs worden comfortabeler.

Maart 1915: maakt mee dat Neuve Chapelle wordt terug veroverd, maar nu totaal verwoest. Beschrijft in april 1915 de eerste gasaanval bij Ieper ten noorden van het Ieper Ijzer kanaal. In Ieper is nu de lakenhal totaal verwoest. Maakt in deze tijd de oorlog vanuit het hoofdkwartier mee. Is daarna weer bij het Hooge (Ieper salient).

Het boek besluit dan met de slag bij Loos in eind september 1915. Het slagveld ligt ongeveer van Lens naar het zuiden, Loos tot het la Bassée kanaal. In deze periode behalen de Fransen enige terreinwinst ten oosten van Reims in de Champagne. De slag bij Loos werd als een overwinning beschouwd.

Watson, William Henry Lowe : Adventures of a Despatch Rider

periode: 1914/1915

Student Oxford meldt zich als motor cyclist, "despatch rider", soort ordonnans, als vrijwilliger. Krijgt een opleiding in Ierland, Carlow, en vertrekt naar Frankrijk, Le Havre, verder per trein via Rouan en Amiens en belandt in een plaats Landrecies in Noord Frankrijk, onder Mons (België), is op 21 augustus in Bavay en gaat vandaar België in en is dan even ten ZO van Mons waar een slag wordt geleverd. Moet zich dan geleidelijk terugtrekken met zijn onderdeel, maakt de slag bij le Cateau mee, is op 27 augustus in St Quentin en begin september aan de zuidzijde van de Marne, even ten oosten van Parijs: Vinantes, Crécy, Tournan, de Duitsers zouden dan in Lagny zitten. (Speelt zich af ongeveer ook in het gebied beschreven in "Hilltop on the Marne").

Is betrokken bij de slag bij de Marne waarbij de Engelsen zich voornamenlijk ophouden even ten oosten van Parijs, ten zuiden van Meaux. Er zijn dan nog 2 intacte bruggen in dit gebied over de Marne waarover de Duitsers zich terug trekken: Saacy en bij La Ferté. Nu het omgekeerde: de Duitsers trekken (volgens waarnemers aldaar) in wanorde terug tot achter de Aisne. De auteur bevindt zich dan ongeveer tussen Soisson en Bourg. Hier wordt het nieuwe frontgebied beschreven dat nu even ten noorden van de Aisne bevindt: ongeveer tot Condé. Het werk als motorordonnans, het rond brengen van despatches. Daarna volgt een treinreis naar Bethune waar zijn onderdeel (5e divisie) wordt ingezet bij La Bassée. Er waren ook geruchten dat ze naar Ostende zouden gaan om de Duitsers daar in de flank aan te vallen. Antwerpen werd nog steeds belegerd. In deze tijd word hier bij Bassée flink gevochten, voortdurend worden de dorpen (Festubert Guinchy) achter het Front bestookt, de frontlinie ligt even ten westen van La Bassée, soms een doorbraak. In deze periode valt Antwerpen, begin oktober.

De volgende locatie is het gebied bij Ieper: basis in Bailleul, komt in Ieper als de lakenhal nog intact is. Gaat even met verlof terug naar Engeland maar lijkt opgelucht om weer naar zijn 5e divisie terug te keren, nog steeds is het 1914. Beschrijft het kerstbestand hier in de buurt van Ieper met uitwisseling van drank en bier. Werd niet gewaardeerd door de hogere commandanten. Ziet het nu erg verwoeste Ieper; er werd toen reeds gezegd dat later, na beeindiging van deze oorlog, deze stad zou teren op Engelse bezoekers van de graven.

Beschrijft een groot aantal locaties, plaatsen, vlak achter het front bij Ieper, de restaurants, café's, tearooms etc. Zijn leven als de despatch rider, op een motorfiets.

Boek verscheen in 1915